Bùn lắng hàng chục năm
Theo UBND TP Bắc Ninh, tại Văn bản 654/UBND-TNMT ngày 29/3/2024 gửi Sở TNMT tỉnh Bắc Ninh, các nguồn nước thải chảy vào sông Ngũ Huyện Khê gồm: nước thải sản xuất và sinh hoạt trên địa bàn phường Phong Khê (CCN Phong Khê 1, CCN Phong Khê 2 và làng nghề Phong Khê); nước thải sản xuất từ CCN Phú Lâm, huyện Tiên Du và một phần nước thải sinh hoạt của phường Vạn An.
“Hiện tại khối lượng bùn lắng đọng tại lòng sông Ngũ Huyện Khê tích trữ hàng chục năm rất lớn, không được nạo vét. Khi có mưa dòng nước chảy mạnh làm bùn đen đáy sông vẩn hoà vào nước dẫn đến hiện tượng cuối nguồn tại một số thời điểm nước đen hơn”, theo UBND TP Bắc Ninh.
Bên cạnh đó, hệ thống mạng lưới đường ống thu gom và công trình xử lý nước thải trên địa bàn TP chủ yếu được hình thành khi triển khai dự án thoát nước TP Bắc Ninh từ năm 2003 đến năm 2014. Hệ thống này kết nối đồng bộ với các tuyến cống thoát nước cũ được xây dựng trước đó của 9 phường trung tâm trên địa bàn TP. Nhìn chung phạm vi mạng lưới thu gom và năng lực xử lý của hệ thống thu gom và các công trình xử lý nước hiện có của TP Bắc Ninh đã không còn phù hợp do tốc độ đô thị hoá nhanh.
Báo cáo kết quả 5 năm thực hiện đề án tổng thể bảo vệ môi trường tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2019 – 2025, UBND TP Bắc Ninh cho biết, lượng nước làng nghề sản xuất giấy tái chế Phong Khê và CCN Phong Khê I, CCN Phong Khê II thải phát sinh khoảng 20.000m3/ngày đêm; nước thải từ các cơ sở sản xuất xả trực tiếp vào kênh tiêu dẫn ra sông Ngũ Huyện Khê, một phần nước thải (của một số cơ sở tại CCN Phong Khê I và làng nghề) được thu gom về Nhà máy xử lý nước thải làng nghề Phong Khê để xử lý.
Với đặc thù nước thải của giấy Kraft và giấy vàng mã sản xuất từ nguyên liệu giấy, bìa phế liệu, sản xuất giấy vàng mã sử dụng lượng lớn phẩm màu, hóa chất các loại nên nước thải thường có các thông số ô nhiễm như BOD, COD, TSS, độ màu… rất cao, nhiều trường hợp thông số ô nhiễm vượt QCVN 12MT:2015/BTNMT quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp ngành giấy và bột giấy (cột A) từ 20 đến 30 lần.
Còn rác thải từ quá trình sản xuất giấy chủ yếu là xỉ than, rác lề thủy lực và các tạp chất khác… Lượng rác thủy lực hầu hết không được thu gom và chuyển giao cho đơn vị có chức năng xử lý mà được thu gom đổ thải tại bãi rác thải của phường (đã tồn tại nhiều năm) hoặc các khu vực đất trống, ven sông Ngũ Huyện Khê hoặc đốt cùng với các nhiên liệu khác trong quá trình vận hành lò hơi.